زیبایی و اقبال و مسئولیت زیبارویان.
یکی از جاذبه های آفرینش صورت زیبا و زیبایی کالبدی است.
زیبایی نعمتی است از سوی حضرت زیبا که بی گمان بخاطر این نعمت برای صاحبش مسئولیت ها و باز خواست هایی فراهم شده است.
درهمه ی موجودات آفریده شده دنیا زیبایی هایی است که او را نسبت به سایر همگنان مجزا می کند.
درمناظر طبیعی همچون کوه و رود و دریا و کشتزارها وکویر ها و سنگ ها. درختان و گلها در حیوانات و انسانها نیز این شواهد وجود دارد
زیبایی پدیده ی نسبی است و زیبارویان در برخی ازمناظر چهره و یا اندام و رخسار جاذبه هایی دارند که آنان را از دیگران متمایز می کند
درحیوانات ،پرندگان زیبا تر از سایر حیوانات محسوب می شوند به دلایلی که در سواد بصری انسانها نهفته است ؛ ازجمله اضلاع و زوایای هندسی و رنگ و اینکه نگاه انسان به زیبایی حیوانات به رامش و امنیت امتیاز می دهد و سپس به رنگها وجاذبه های بصری بنابراین درحیواناتی که رنگ روشن تر دارند چشم احساس امنیت بیشتری به مغزمخابره می کند.
رنگها تاثیر زیادی در شادی وشادابی انسان ها وحیوانات وموجودات دیگر دارند و بازخوردهای آن در نصوص پیشنینیان و پوشش و رفتارها ی مردمان به چشم می آید.
مثلا درقرآن از رنگ زرد اینگونه یاد شده است :
قالُوا ادْعُ لَنا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنا ما لَوْنُها قالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّها بَقَرَةٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرِینَ. « بقره 69 »
ماهی ها ،گربه ها وسنجاب ها. و بویژه اغلب پرندگان و پرندگان همزیست باانسان همچون خروس وقناری و طاووس و...بیشترین جذابیت را دارند.
درپرندگان و حیوانات جنس نر بمراتب زیباتر و جذابتراز جنس ماده آفریده شده است.
درحالیکه درانسان جذابیت ها و زیبایی ها برای جنس زن است. و نسبت زیبایی مردان و زنان به سمت زنان شتاب می گیرد.
در درختان وگلها جاذبه به سمت گیاهانی که گل می دهند و در گل ها نیز گلهایی که شکوفه های رنگا رنگ دارند کشش های بصری سوق پیدا می کند.
در سنگها نیز زیبایی به جنس و رنگ وشفافیت و اضلاع هندسی ونحوه ی تراش سنگ ها برمی گردد.
زیبایی الماس. یاقوت. توپازها. تورمالین .زمرد و زبرجد و عقیق ها. فیروزه و سایر سنگ های قیمتی که کارایی های مختلفی در بهبود کارکرد روانی و کالبدی انسان ها دارند.
به باور زمین شناسان فلزات گرانبهایی چون طلا و نقره و... بخاطر چگالی و خصوصیات وکارکردها ی این فلزات به آن بها داده می شود ودر نگاه عوام زیبایی و رنگ جذابشان باعث تمایلشان به استفاده از فلزات گرانبها درلوازم آرایشی وپوششی گشته وحتی بدلیجات هم بخاطر جذابیت در رنگ و ساختار صنعتی و زیبایی اضلاع هندسی اشیای تولید شده دارد.
در صنعت پوشاک نیز طراحان پوشاک نسبت به آفرینش های خود عناصر رنگ و جنس را در اولویت قرار می دهند تا خلا های روانی و یا نازیبایی های اندامی پوشنده پوشاک برطرف شده و یا جذابیت های اندامی و قامتی پوشنده ی پوشاک جلوه داده شود. اگرچه لباس کارائی مهمش پوشش برای محفوظ ماندن از سرما وگرما وحفظ ومراقبت از عفت است اما سایر کاربردها و جنبه های لباس به الگوهای هویتی افراد پوشنده ی پوشاک بستگی داشته و یا بر آن تاثیر می گذارد.
مثلا : لباس نظامیان که بعنوان یونیفرم نظامی مشهوراست از نظر زیبایی و برآزندگی وکارایی نظامی و دیسیپلین بصری بعنوان لباس شهرت وهویت نظامیان شناخته شه است و همینطور زیبایی کت وشلوار و جنبه ی رسمیت این لباس در محافل عمومی. یونیفورم های اداری و رسمی نیز امروزه علاوه برجایگاه زیبایی وطراحی جذاب در پوشاک به الگوهای هویتی پوشاننده ی آن همانند برگه هویتی وشناسنامه عمل می کند . همانند : پوشاک و یونیفورم مدرسه . بانک . بیمارستان و لباس پزشکان و کارگران و...
جذابیت ها برای هر شی و حیوان و فردی، هویت سازهستند.
زیبایی خواهی درانسان امری کاملا فطری است که در سرشت او نهادینه شده است
در نصوص دینی ادیان به ویژه قرآن کریم انسان بعنوان عصاره ی آفرینش به زیباترین چهره و رخسار آفریده شده است و خداوند از این آفرینش بخود تحسین گفت.و انعکاس و بازگشت همه ی زیبایی هارا از آن خود می داند.
"خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ " « تغابن3»
آسمان‌ها و زمین را به حق آفرید و شما را (در رحم مادر) صورت‌گرى کرد و صورت شما را نیکو قرار داد و بازگشت (همه) به سوى اوست.
«فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ» سوره مومنون آیه 14
این نشانه ها یعنی اینکه جمال و جلال خدا در انسان متجلی است.
" لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی أَحْسَنِ تَقْویمٍ " سوره تین آیه4
زیبایی شناسی درهنر مقوله ی بسیارکسترده ای دارد که به گمان من به عدد همه انسان ها زیبایی دروجود هرکس ودر نگرش هر انسانی نهادینه شده است.
در ادبیات کهن جوامع به ویژه فرهنگ وادب فارسی موضوع زیبایی و زیبا رویان اشارات فراوانی شده است.
خواجه شمس الدین محمد شیرازی ملقب به حافظ :
ز عشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است به آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را
من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم که عشق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را
اگر دشنام فرمایی و گر نفرین دعا گویم جواب تلخ می زیبد لب لعل شکرخا را / .
دلم جز مهر مه رویان طریقی بر نمی‌گیرد ز هر در می‌دهم پندش ولیکن در نمی‌گیرد
خدا را ای نصیحتگو حدیث ساغر و می گو که نقشی در خیال ما از این خوشتر نمی‌گیرد.
عطار در خسرو نامه : که ای برنای زیباروی هشیار زما این زنگیان خوردند بسیار
نظامی گنجوی در هفت پیکر : مهر آن دختران زیباروی در دلش جای کرده موی به موی
شیخ مشرف الدین مصلح سعدی شیرازی :
تو از هر در که بازآیی بدین خوبی و زیبایی دری باشد که از رحمت به روی خلق بگشایی
ملامتگوی بی‌حاصل ترنج از دست نشناسد در آن معرض که چون یوسف جمال از پرده بنمایی
به زیورها بیارایند وقتی خوبرویان را تو سیمین تن چنان خوبی که زیورها بیارایی
چو بلبل روی گل بیند زبانش در حدیث آید مرا در رویت از حیرت فروبسته‌ست گویایی
ودر روایات اسلامی نیز بر موضوع زیبایی و کارایی آن اشاراتی شده است.
بحار الأنوار : فی الزَّبورِ : مَن أجْرَمَ الذُّنوبَ و أعْجَبَهُ حُسْنُهُ ، فلْیَنظُرِ الأرضَ کیفَ لَعِبَتْ بالوُجوهِ فی القُبورِ و تَجْعَلُها رَمِیما ، إنَّما الجَمالُ جمالُ مَن عُوفِیَ من النّارِ . [1]
بحار الأنوار عن زُرارَةَ: سَمِعتُه [الإمامَ الباقر ع ]یقولُ : أیُّما عَبدٍ کانَ لَه صُورةٌ حَسَنةٌ مَع مَوضِعٍ لا یَشینُهُ ، ثُمَّ تَواضَعَ للّه ِ، کانَ مِن خالِصَةِ اللّه ِ. قالَ : قُلتُ : ما مَوضِعٌ لا یَشینُهُ؟ قالَ : لا یکونُ ضَرَبَ فیهِ سِفاحٌ . [2]
اطلُبُوا الخَیرَ عِندَ حِسانِ الوُجوهِ
رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : اطلُبوا الخیرَ عِند حِسانِ الوُجوهِ . [3]
عنه صلى الله علیه و آله : اطلُبوا الخَیرَ عِندَ حِسانِ الوُجوهِ ، فإنَّ فِعالَهُم أحْرى أنْ تکونَ حُسْنا . [4]
عنه صلى الله علیه و آله : اطلُبوا حَوائجَکُم عِند حِسانِ الوُجوهِ ، فإنْ قَضى حاجَتَکَ قَضاها بِوَجهٍ طَلیقٍ، و إنْ رَدّکَ رَدّکَ بِوَجهٍ طَلیقٍ ، فرُبَّ حَسَنِ الوَجهِ دَمیمُهُ عِندَ طلَبِ الحاجَةِ ، و رُبَّ دَمیمِ الوَجهِ حسَنُهُ عِندَ طلَبِ الحاجَةِ . [5]
بحار الأنوار : در زبور [داوود] آمده است: هر کس گناهانى مرتکب شود و از زیبایى خود دچار غرور گردد، به خاک بنگرد که چگونه در گورها با چهره ها بازى مى کند و آنها را به استخوانهاى پوسیده تبدیل مى سازد. همانا زیبایى، زیبایى کسى است که از آتش در امان ماند.
- بحار الأنوار ـ به نقل از زراره ـ: از امام باقر علیه السلام شنیدم : هر بنده اى که زیباروى و بى عیب باشد و سپس در برابر خداوند فروتنى کند، از بندگان خالص و خاصّ خداست. عرض کردم: منظور از بى عیب چیست؟ فرمود: بد کاره اى با او بى عفّتى نکرده باشد.
خوبى را نزد خوب رویان بجویید
2- پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خوبى را نزد خوب رویان بجویید.
3- پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خیر و خوبى را نزد خوش رویان بجویید ؛ زیرا کردارهاى آنان به زیبایى زیبنده تر است.
4- پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نیازهاى خود را از خوش رویان بخواهید؛ زیرا اگر نیاز تو را برآورده کند، با گشاده رویى مى کند و اگر دست رد به سینه ات زند، باز با گشاده رویى مى کند. بسا خوشرویى که در هنگام نیاز خواهى از او، زشت رو مى شود، و بسا زشت رویى که در هنگام نیاز خواهى از او خوش رو مى شود.
ارزش وبهای زیبایی به ماندگاری وکارایی آن است.
کائنات وگیتی به زیبایی آفریده شده اند تا کارکرد شایسته و تاثیر خود را برای کار در دستگاه آفریننده و برآورده ساختن آرمانهای آفریننده بزرگ بگذارند.
و این انسان است که به عنوان برگزیده آفریده ها باید بداند چه رسالت و آرمانی برایش مترتب است.
والی الله المصیر
حمیدرضا ابراهیم زاده
ششم مهرماه 1398
منابع وپانوشت ها:
[1] بحار الأنوار : 77/ 40/8.
[2] بحار الأنوار : 70/11/11.
[3] کنز العمّال : 16795 ، الأمالی للطوسی : 394/870.
[4] عیون أخبار الرضا : 2/74/344.
[5] کنز العمّال : 16810.
تمامی حقوق مربوط به این اثر درانحصار نگارنده و مولف محفوظ می باشد.
