بنام پروردگار مهربان
انعام ۳۸ :وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِی الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ یَطِیرُ بِجَنَاحَیْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُکُم مَّا فَرَّطْنَا فِی الکِتَابِ مِن شَیْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ یُحْشَرُونَ ﴿۳۸﴾
و
هیچ جنبندهاى در زمین نیست و نه هیچ پرندهاى که با دو بال خود پرواز
مى کند مگر آنکه آنها [نیز] گروههایى مانند شما هستند ما هیچ چیزى را در
کتاب [لوح محفوظ]1 فروگذار نکردهایم سپس [همه] به سوى پروردگارشان محشور خواهند گردید ﴿۳۸﴾
مبانی آیه مورد بحث38انعام با توجه بافت جمله:
-
انسانها و پرنده‌ها قدرت پرواز دارند یکی پرواز با بال مادی و دیگری با
بال رمزی و مجازی...که فرایند هر دو پرواز از دانشهای موقوف ذات خداست. و
قطعا در کاتالوگ کائنات درباره این دو پرواز تشریحاتی شده است.
1- ادراک و شعور پرندگان در تسبیح و سپاسگذاری از ذات اقدس ربوبی به اندازه خودشان است.
2- قطعی بودن رستاخیزبرای جانوران.
3-چون حیوانات و پرندگان در شعور و ادراک نسبت به انسانها پائین‌ترند. دلیلی نمی‌شود که دارای حساب و کتاب و تکلیف نیستند.
4- قوه رویت پرندگان در دیدن ارواح و اجنه و شیطان و فهم آنها از حوادث طبیعت مانند کسوف و زلزله و طوفان از انسانها بالاتر است.
5-
از منظر قرآن برخی از حیوانات در شیوه زندگی الگوی آدمیان هستند حتی بنام
برخی از حیوانات سوره نازل شد. فیل.زنبور مورچه . گاو.حیوانات
چارپا(انعام).عنکبوت وآیاتی که از آنها برای عبرت وآموزش نام برده شده
است.:زنبوری که به او وحی شد .در
خانه سازی وپرستش.مورچه در تلاش. اسب وگاو وگوسفند در سود رساندن ودقت
درخواب وخوردو خوراک و کار کلاغ برای دفن جسد :سوره مائده31 درباره بعثت کلاغ و....
وَإِنَّ
لَکُمْ فِی الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِیکُم مِّمَّا فِی بُطُونِهِ
مِن بَیْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِّلشَّارِبِینَ﴿النحل: ٦٦﴾
و
بىتردید براى شما در دامها عبرتى است ، [عبرت در اینکه] از درون شکم
آنان از میان علفهاى هضم شده وخون ، شیرى خالص و گوارا به شما مىنوشانیم
که براى نوشندگان گواراست .«66»
وَإِنَّ لَکُمْ فِی الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِیکُم مِّمَّا فِی
بُطُونِهَا وَلَکُمْ فِیهَا مَنَافِعُ کَثِیرَةٌ وَمِنْهَا تَأْکُلُونَ ﴿المؤمنون: ٢١﴾
و
به یقین براى شما در دامها عبرتى است ، از شیرى که در شکم آنهاست به شما
مىنوشانیم ، و در آنها براى شما سودهاى فراوانى است ، و از [گوشت] آنها
[نیز] مىخورید .«21»
6- مراحلی از تکلیف برای حیوانات وجود دارد که بر اساس آن انتظاراتی از آنها ساخته است.
بنابراین
با کنکاشی در داستان سلیمان نبی در می‌یابیم که ایشان با کمک و مساعدت
برخی از حیوانات بر زمین حکومت میکرد با کمک مورچه که دارای گفتمانی خاص
هست کارهای بزرگی صورت داد و از هدهد برای امری دیگر و از جن که انگیزه خاص
برای حلول در کالبد حیوانات دارد و از توله‌های شیاطینی که در بند داشت در
غواصی استفاده کرده است....
وَمِنَ الشَّیَاطِینِ مَن یَغُوصُونَ لَهُ وَیَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَٰلِکَ وَکُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ ﴿الأنبیاء: ٨٢﴾
و
گروهی از شیاطین (را نیز مسخّر او قرار دادیم، که در دریا) برایش غوّاصی
می‌کردند؛ و کارهایی غیر از این (نیز) برای او انجام می‌دادند؛ و ما آنها
را (از سرکشی) حفظ می‌کردیم!
خداوند
به نهنگ دستور داد تا یونس را طی حکمتی خاص در بازداشت نگه دارد و روی
زمین نباشد سوره یونس و اواخرسوره قلم ،از داستان یونس وماهی سخن به میان
رفته است.
و درسوره حج از منافع و خیرات گاو و گوسفند به بشریت می‌گوید و نیز در سوره غاشیه می‌گوید آیا به خلقت شتر نمی‌نگرید؟
در
کلان: قرآن لوح محفوظ است و بسیاری از ناشناخته‌های ابدی و ازلی در آن به
ثبت رسیده است. در لوح محفوظ تمام سرنوشت و ریز برنامه‌های زیستی از خوراک
تا بیماری هاو نام فرزندان و همسران تا لحظه دقیق و علت مرگ ما مرقوم شده
است :
درسوره حج از منافع وخیرات گاو وگوسفند به بشریت می گوید
ودر سوره غاشیه می گویدآیا به خلقت شتر نمی نگرید؟
در کلان:
قرآن لوح محفوظ است و بسیاری از ناشناخته‌ها ی ابدی و ازلی در آن به ثبت رسیده است.
در
لوح محفوظ تمام سرنوشت و ریز برنامه‌های زیستی از خوراک تا بیماری و نام
فرزندان و همسران تا لحظه دقیق و علت مرگ ما مرقوم شده است.
- کتاب
قرآن مجموعه مختصاتی دارد که مولفش خود خداست. و همه رازهایی که درباره
کائنات و موجودات و انسانها وجود دارد در آن به زبان رمز و یا اسرار قابل
تحول و اثبات ، به ثبت رسیده است. در علوم غریبه تلاشهایی برای رهیابی در
حوزه رموز قرآن شده که بسیار کوتاه است. بینش خدا به انسان جانشینی و تکامل
اوست برای رسیدن به منزلتی که لذت محض است. و چون آدمیزاد را دوست و
معشوقش می‌داند. همه کائنات رادر اختیار خرد و لذت او گذاشت. مطابق با
تفسیر سوره تین او چون بی‌شریک و بی‌همتا و بی‌پدر و مادراست. تلاش کرد تا
انسان را از 4 عنصر ناهمگون با محوریت خاک بیافریند و از تضاد عناصر برای
انسان شدن بی‌نهایت انسان را رمزآمیز ساخت تا جائیکه برایش دو نوع حیات و
دو نوع زندگی درست کرد. که هم وبال دنیایی داشته باشد و هم خوی فرشته و بال
پریوش.
- امت‌های موازی در این آیه: خلقت مشابه. به وضوح از ناشناخته ای بحث میکند که حضورشان جدی و غیرقابل انکار است.
بر
این عقیده‌ام که کراتی شبیه زمین از قبل وجود داشتند که در آن زیست می‌شد و
میشود و خواهد شد. و آسمان کهکشان ما تنها آسمان آفریده شده نیست. و
ارواح ما در سرزمین دیگری با هم زندگی میکنند و کسی حذف نمی‌شود بدها و
خوبها دسته بندی شده‌اند. زندگی در
آن دنیا موقوف به زمان نیست و سرعتش بسیار زیاد است مثل خواب. وقتی خواب
می‌بینیم گویا چندین روز و ساعت شده است گاه از خوابیدنمان خسته می‌شویم
انگار چندین سال فعالیت کردیم وقتی بیدار می‌شویم می‌بینیم فقط نیم ساعت
خوابیده بودیم یا بیشتر...
- دنیای
مرموز خواب به برزخ متصل است. و فعالیت در برزخ جریان دارد. چیزی مسکوت
نیست. اما شاید تنبیه افراد در خواب همان کابوس باشد و در مرگ فشار قبر.
مبانی
مرگ پس از لحظات آغازین خروج روح از بدن برای نوزاد 4 ماهه و انسان150
ساله یکی است. کودک تکلیف ندارد و چون پرنده‌ای فارغ‌البال در جریان آموزش
برزخی است تا نقش فرشته بهشت را بگیرد. برای همین است که در روایت داریم
کودکان متوفا در بهشت بزرگترین شافعین و یاوران والدین خود هستند. و همیشه
پس از مرگشان برای والدین طلب خیر دارند و پس از مرگشان یاریشان میدهند تا
دمی آسوده باشند و....
به
هر تقدیر دانش ابزاری ما چندان اقتدار بر روشنایی زوایای تاریک این معما
را ندارد چون شمعی در تاریکی است. اما دانش خدا اظهر من الشمس است و نورش
همه جا را روشن میکند....
زاویه
نگاه مقربان و اولیای خاص هم برای عموم چندان محسوس نیست. یعنی خیلی‌ها
نمی‌فهمند که منظور فلانی از یک جمله و حرکت چیست و اهمییتی هم نمی‌دهند.
برای همین زیانهایی می‌بینند و می‌زنند تا روزی که فهمشان باز شود روزی است
که وارد قبر میشوند و تاسف می‌خورند به فرصتهای سوخته‌شان. روز حسرت تلخ است
مثل از دست دادن شخص و موقعیت می‌ماند. تصور بفرمائید که شمادر سن 36
سالگی 18 ساله شوید چه می‌کنید؟ بطور قطع بسیاری از المانهای زندگی‌تان
متغیر خواهند شد و سرعت و شتاب بیشتری برای هدف خود خواهید خواست. حتما
انتخاب رشته و شغل و دوست و... برای شما دارای هدف قوی‌تری خواهد بود.
تفاوت این سرعت باعث میشود که ما دریابیم چقدر در راه مانده‌ایم.
در
حالیکه همه انسانها بی استثنا در زندگیشان ضرر کرده‌اند. مگرکه باورشان
(ایمان)در ترقی شان کمک شان کرده باشد و کارهایی از خود بروز داده باشند که
خودشان از عملکردشان راضی باشند. اینجا عمل صالح ملاک است برای رضای خدا
صبر کرده باشیم و برای خشنودی اش به حقیقتی حق بدهیم رستگاریم وروز دفن بر
گوشه لبهایمان لبخندی دیده خواهد شد...
- خدا درباره هیچ شی و عمل و جنبنده‌ای بی برنامه نیست.
- علاقه انسان به پرواز با پرواز روحش کامل میشود.
- انسان با پرندگان بهتر وبیشتر مانوس است و حتی به بال پرندگان به خاطر توانایی‌اش بر آزادی از خاک غبطه می‌خورد.
-
خداوند راغب است که همه انسانهاب ه مسیر هدایت ورستگاری رهنمون گردند
ولیکن غالب ما انسانها به خاک چسبیده ایم وازنعمت بالهایمان برای پرواز به
سمت سعادت وتکامل غافلیم.
وحال بنگرید نظر خدا را در باره اکثر ما انسانها چیست:
(1)
یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا
عِلْمُهَا عِندَ رَبِّی لَا یُجَلِّیهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ
فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِیکُمْ إِلَّا بَغْتَةً
یَسْأَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ
اللَّهِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿الأعراف: ١٨٧﴾
از
تو در باره قیامت مىپرسند [که] وقوع آن چه وقت است بگو علم آن تنها نزد
پروردگار من است جز او [هیچ کس] آن را به موقع خود آشکار نمىگرداند [این
حادثه] بر آسمانها و زمین گران است جز ناگهان به شما نمى رسد [باز] از تو
مىپرسند گویا تو از [زمان وقوع] آن آگاهى بگو علم آن تنها نزد خداست ولى
بیشتر مردم نمىدانند (۱۸۷)
* همواره
درباره قیامت از تو مىپرسند که وقوع آن چه وقت است ؟ بگو : دانش آن فقط
نزد پروردگار من است ، غیر او آن را در وقت معینش آشکار نمىکند ؛ [تحملِ
این حادثه عظیم و هولناک ،] بر آسمانها و زمین سنگین و دشوار است ، جز به
طور ناگهانى بر شما نمىآید . آن گونه از تو مىپرسند که گویا تو از وقت
وقوعش به شدت کنجکاوى کردهاى [و کاملاً از آن آگاهى] ، بگو : دانش آن فقط
نزد خداست ، ولى بیشتر مردم نمىدانند [که این دانش ، مخصوص به خدا و فقط
در اختیار اوست .] «187»
(2)
أَفَمَن کَانَ عَلَىٰ بَیِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ وَیَتْلُوهُ شَاهِدٌ
مِّنْهُ وَمِن قَبْلِهِ کِتَابُ مُوسَىٰ إِمَامًا وَرَحْمَةً أُولَٰئِکَ
یُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَن یَکْفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحْزَابِ فَالنَّارُ
مَوْعِدُهُ فَلَا تَکُ فِی مِرْیَةٍ مِّنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ
وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿هود: ١٧﴾
آیا
کسى که از جانب پروردگارش بر حجتى روشن است و شاهدى از [خویشان] او پیرو
آن است و پیش از وى [نیز] کتاب موسى راهبر و مایه رحمت بوده است [دروغ
مىبافد] آنان [که در جستجوى حقیقتاند] به آن مىگروند و هر کس از
گروههاى [مخالف] به آن کفر ورزد آتش وعدهگاه اوست پس در آن تردید مکن که
آن حق است [و] از جانب پروردگارت [آمده است] ولى بیشتر مردم باور نمىکنند
(۱۷)
*آیا کسانى که از سوى پروردگارشانبر دلیلى روشن متکى هستند و شاهدى از سوى او [چون قرآن براى تأیید آندلیل روشن] از پى درآید و پیش از قرآن [هم] کتاب موسى در حالى که [براىمؤمنان] پیشوا و رحمت بود [بر حقّانیّت قرآن گواهى داده، مانند کسانى مىباشندکه چنین نیستند] اینان [که متکى بر دلیل روشناند] به قرآن ایمان مىآورند ،و هر کس از گروهها [چه یهود ، چه نصارى و مشرکان] به آن کفر ورزد ،وعدهگاهش آتش است ؛ پس [اى انسان !] درباره قرآن در تردید مباش که آن ازسوى پروردگارت حق است ، ولى بیشتر مردم [به خاطر کبر باطنى ، لجاجتو جهل] ایمان [به آن] نمىآورند .«17»
(3)
وَقَالَ الَّذِی اشْتَرَاهُ مِن مِّصْرَ لِامْرَأَتِهِ أَکْرِمِی
مَثْوَاهُ عَسَىٰ أَن یَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَکَذَٰلِکَ
مَکَّنَّا لِیُوسُفَ فِی الْأَرْضِ وَلِنُعَلِّمَهُ مِن تَأْوِیلِ
الْأَحَادِیثِ وَاللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰ أَمْرِهِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ
النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿یوسف: ٢١﴾
و
آن کس که او را از مصر خریده بود به همسرش گفت نیکش بدار شاید به حال ما
سود بخشد یا او را به فرزندى اختیار کنیم و بدین گونه ما یوسف را در آن
سرزمین مکانت بخشیدیم تا به او تاویل خوابها را بیاموزیم و خدا بر کار خویش
چیره است ولى بیشتر مردم نمىدانند (۲۱)
* آن
مرد مصرى که یوسف را خرید به همسرش گفت : جایگاهش را گرامى دار ، امید است
[در امور زندگى] به ما سودى دهد ، یا او را به فرزندى انتخاب کنیم . این
گونه یوسف را در سرزمین مصر جایگاه ویژه بخشیدیم [تا زمینه فرمانروایى
وحکومتش فراهم شود] و به او از تعبیر خوابها بیاموزیم ؛ و خدا بر کار خود
مسلّط است ، ولى بیشتر مردم نمىدانند .«21»
(4)
مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِهِ إِلَّا أَسْمَاءً سَمَّیْتُمُوهَا أَنتُمْ
وَآبَاؤُکُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ إِنِ الْحُکْمُ
إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ ذَٰلِکَ الدِّینُ
الْقَیِّمُ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿یوسف: ٤٠﴾
شما
به جاى او جز نامهایى [چند] را نمىپرستید که شما و پدرانتان آنها را
نامگذارى کردهاید و خدا دلیلى بر [حقانیت] آنها نازل نکرده است فرمان جز
براى خدا نیست دستور داده که جز او را نپرستید این است دین درست ولى بیشتر
مردم نمىدانند (۴۰)
*شما به جاى خدا جز [بتهایى] با نامهایى بىاثر که خودو پدرانتان آنها را نامگذارى کردهاید نمىپرستید ، خدا [که صاحب اختیارهمه هستى است] هیچ دلیلى بر [حقّانیّت آنها براى پرستش] نازل نکرده است . حکم فقط ویژه خداست، او فرمان داده که جز او را نپرستیدو آیین پابرجا و حق همین است ، ولى بیشتر مردم [حقایق را] نمىدانند .«40»
(5)
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ خَرَجُوا مِن دِیَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ
حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْیَاهُمْ إِنَّ
اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا
یَشْکُرُونَ ﴿البقرة: ٢٤٣﴾
آیا
از [حال] کسانى که از بیم مرگ از خانههاى خود خارج شدند و هزاران تن
بودند خبر نیافتى پس خداوند به آنان گفت تن به مرگ بسپارید آنگاه آنان را
زنده ساخت آرى خداوند نسبت به مردم صاحب بخشش است ولى بیشتر مردم سپاسگزارى
نمىکنند (۲۴۳)
*آیا به داستان کسانى که [درزمانهاى گذشته] از ترس مرگ از خانههاى خود بیرون آمدند در حالى که هزاراننفر بودند ، اندیشه نکردى ؟ پس خدا به آنان فرمود : بمیرید [و آنان بدون فاصلهمردند ،] سپس آنان را زنده کرد [تا بدانند رهایى از چنگ مرگ ممکن نیست] . خدا نسبت به مردم داراى فزونبخشى است ، ولى بیشتر مردم سپاس نمىگزارند . «243»
(6)
وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَائِی إِبْرَاهِیمَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ مَا
کَانَ لَنَا أَن نُّشْرِکَ بِاللَّهِ مِن شَیْءٍ ذَٰلِکَ مِن فَضْلِ
اللَّهِ عَلَیْنَا وَعَلَى النَّاسِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا
یَشْکُرُونَ ﴿یوسف: ٣٨﴾
و
آیین پدرانم ابراهیم و اسحاق و یعقوب را پیروى نمودهام براى ما سزاوار
نیست که چیزى را شریک خدا کنیم این از عنایتخدا بر ما و بر مردم است ولى
بیشتر مردم سپاسگزارى نمىکنند (۳۸)
*و [از ابتدا] از آیین پدرانم ابراهیم و اسحاق و یعقوب پیروى کردهام ،براى ما شایسته نیست که چیزى را شریک خدا قرار دهیم . این از فضلخدا بر ما و بر مردم است ، ولى بیشتر مردم ناسپاسند .«38»
(7)
وَلَمَّا دَخَلُوا مِنْ حَیْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُم مَّا کَانَ یُغْنِی
عَنْهُم مِّنَ اللَّهِ مِن شَیْءٍ إِلَّا حَاجَةً فِی نَفْسِ یَعْقُوبَ
قَضَاهَا وَإِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِّمَا عَلَّمْنَاهُ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ
النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿یوسف: ٦٨﴾
و
چون همان گونه که پدرانشان به آنان فرمان داده بود وارد شدند [این کار]
چیزى را در برابر خدا از آنان برطرف نمىکرد جز اینکه یعقوب نیازى را که در
دلش بود برآورد و بىگمان او از [برکت] آنچه بدو آموخته بودیم داراى دانشى
[فراوان] بود ولى بیشتر مردم نمىدانند (۶۸)
* هنگامى
که فرزندان یعقوب از آنجایى که پدرشان دستور داده بود وارد شدند ، تدبیر
یعقوب نمىتوانست هیچ حادثهاى را که از سوى خدا رقم خورده بود ، از آنان
برطرف کند جز خواستهاى که در دل یعقوب بود [که فرزندانش به سلامت و دور از
چشم زخم وارد شوند] که خدا آن را به انجام رساند ، یعقوب به سبب آنکه
تعلیمش داده بودیم از دانشى [ویژه] برخوردار بود ولى بیشتر مردم [که فقط
چشمى ظاهربین دارند ، این حقایق را] نمىدانند .«68».
(8)
فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ
النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَٰلِکَ الدِّینُ
الْقَیِّمُ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿الروم: ٣٠﴾
پس
روى خود را با گرایش تمام به حق به سوى این دین کن با همان سرشتى که خدا
مردم را بر آن سرشته است آفرینش خداى تغییرپذیر نیست این است همان دین
پایدار ولى بیشتر مردم نمىدانند (۳۰)
*پس [با توجه به بىپایه بودن شرک] حقگرایانه و بدون انحراف با همهوجودت به سوى این دین [توحیدى] روى آور ، [و پابرجا و ثابت بر] سرشت خدا کهمردم را بر آن سرشته است باش براى آفرینش خدا هیچگونه تغییر و تبدیلى نیست ؛این است دین استوار ؛ ولى بیشتر مردم معرفت [به این حقیقت اصیل] ندارند .«30»
(9)
اللَّهُ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَالنَّهَارَ
مُبْصِرًا إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ
النَّاسِ لَا یَشْکُرُونَ ﴿غافر: ٦١﴾
خدا
[همان] کسى است که شب را براى شما پدید آورد تا در آن آرام گیرید و روز را
روشنىبخش [قرار داد] آرى خدا بر مردم بسیار صاحبتفضل است ولى بیشتر مردم
سپاس نمىدارند (۶۱)
*خداست که شب را براى شما پدید آورد تادر آن بیارامید ، و روز را روشن و مایه بینش قرار داد [تا در آن به کارهاىلازم بپردازید] ؛ بىتردید خدا نسبت به مردم داراى فزونبخشى است ، ولىبیشتر مردم سپاس گزارى نمىکنند .«61»
(10)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ المر تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ
وَالَّذِی أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ الْحَقُّ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ
النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿الرعد: ١﴾
خدا
[همان] کسى است که شب را براى شما پدید آورد تا در آن آرام گیرید و روز را
روشنىبخش [قرار داد] آرى خدا بر مردم بسیار صاحبتفضل است ولى بیشتر مردم
سپاس نمىدارند (۶۱)
*المر ـ این آیاتِ [با عظمتِ] کتابِ [الهى] است ، و آنچه از سوى پروردگارت بر تونازل شده ، سراسر حق است [چنان حقّى که هیچ باطلى در آن راه ندارد] ولى بیشترمردم [به سبب عناد] ایمان نمىآورند .«1»
(11)
وَمَا ظَنُّ الَّذِینَ یَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ یَوْمَ
الْقِیَامَةِ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰکِنَّ
أَکْثَرَهُمْ لَا یَشْکُرُونَ ﴿یونس: ٦٠﴾
و
کسانى که بر خدا دروغ مىبندند روز رستاخیز چه گمان دارند در حقیقتخدا بر
مردم داراى بخشش است ولى بیشترشان سپاسگزارى نمىکنند (۶۰)
*و کسانى که بر خدا دروغ مىبندند ، گمانشان به روز قیامتچیست؟ بىتردید خدا نسبت به همه مردم ، صاحب فضل و احسان است ، ولىبیشترشان سپاس نمىگزارند .«60»
(12)
وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ لَا یَبْعَثُ اللَّهُ مَن
یَمُوتُ بَلَىٰ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا
یَعْلَمُونَ ﴿النحل: ٣٨﴾
و
با سختترین سوگندهایشان بخدا سوگند یاد کردند که خدا کسى را که مىمیرد
بر نخواهد انگیخت آرى [انجام] این وعده بر او حق است لیکن بیشتر مردم
نمىدانند (۳۸)
*با سختترینسوگندهایشان به خدا سوگند یاد کردند که خدا کسانى را که مىمیرند برنمىانگیزد ! ! آرى ، [با قدرت بىنهایتش برمىانگیزد] این وعده حقّى بر عهده اوست ، ولى بیشترمردم نمىدانند [و به علت جهلشان انکار مىکنند . ] «38»
(13)
قُلِ اللَّهُ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یَجْمَعُکُمْ إِلَىٰ
یَوْمِ الْقِیَامَةِ لَا رَیْبَ فِیهِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا
یَعْلَمُونَ ﴿الجاثیة: ٢٦﴾
بگو
خدا[ست که] شما را زندگى مىبخشد سپس مىمیراند آنگاه شما را به سوى روز
رستاخیز که تردیدى در آن نیست گرد مىآورد ولى بیشتر مردم [این را]
نمىدانند (۲۶)
*بگو : خدا شما را [ابتدا از لابه لاى عناصر مرده براى قرار گرفتن دردنیا] حیات مىبخشد ، سپس مىمیراند ، آن گاه همه شما را به سوى روز قیامت کههیچ شکى در آن نیست. جمع مىکند، ولى بیشتر مردم [به این حقایق] معرفتندارند .«26»
(14) لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَکْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿غافر: ٥٧﴾
قطعا آفرینش آسمانها و زمین بزرگتر [و شکوهمندتر] از آفرینش مردم است ولى بیشتر مردم نمىدانند (۵۷)
*همانا آفرینش آسمانهاو زمین از آفرینش انسان مهم‌تر است ، ولى بیشتر مردم [به حقایق] آگاهى ندارند .«57»
(15) وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّةً لِّلنَّاسِ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿سبإ: ٢٨﴾
و ما تو را جز [به سمت] بشارتگر و هشداردهنده براى تمام مردم نفرستادیم لیکن بیشتر مردم نمىدانند (۲۸)
*ما تو را براى همه مردم جز مژدهرسان و بیمدهنده نفرستادیم ، ولى بیشتر مردم [به این واقعیت] معرفت ندارند .«28»
(16) قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ وَیَقْدِرُ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿سبإ: ٣٦﴾
بگو پروردگار من است که روزى را براى هر کس که بخواهد گشاده یا تنگ مى گرداند لیکن بیشتر مردم نمىدانند (۳۶)
*بگو : یقیناً پروردگارم رزق را براى هر کس بخواهد وسعت مىدهد یا تنگمىگیرد ، ولى بیشتر مردم [نسبت به مصلحت خواهى خدا] معرفت ندارند .«36»
(17) إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِیَةٌ لَّا رَیْبَ فِیهَا وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿غافر: ٥٩﴾
در حقیقت رستاخیز قطعا آمدنى است در آن تردیدى نیست ولى بیشتر مردم ایمان نمىآورند (۵۹)
*یقیناً قیامت آمدنى است ، هیچ تردیدى در آن نیست ، ولى بیشتر مردم [بهسبب هواپرستى و غرور] ایمان نمىآورند .«59»
(18) وَعْدَ اللَّهِ لَا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿الروم: ٦﴾
در حقیقت رستاخیز قطعا آمدنى است در آن تردیدى نیست ولى بیشتر مردم ایمان نمىآورند (۵۹)
*خدا این وعده را داده است ؛ و خدا از وعدهاشتخلف نمىکند ، ولى بیشتر مردممعرفت [نسبت به وفاى قطعى خدا در مورد وعدهاش] ندارند .«6»
(19) وَإِنَّ رَبَّکَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لَا یَشْکُرُونَ ﴿النمل: ٧٣﴾
و راستى پروردگارت بر [این] مردم داراى بخشش است ولى بیشترشان سپاس نمىدارند (۷۳)
*یقیناًپروردگارت بر مردم داراى فضلى بزرگ است ، ولى بیشترشان سپاسنمىگزارند ،«73»
ناسپاسی، ناباوری، نادانی سه ویژگی مهم آدمیان چسبیده بر خاک است. گرچه لایعقلون، لایبصرون، لایفقهون، لایسجدون، لایعملون و...
را باید به این لیست بلند و بالای نگرش خداوند نسبت به غالب مردم و اقوام
اضافه کرد. با دقتی ژرف تر در می‌یابیم که این جملات اوج دلگیری عاشق از
معشوق سربه هواست.
امیدواریم که خداوند تلاش اندک ما را در مسیر استقامت و سعادت دستگیری و پشتیبانی و قبول فرماید.
لـــوح محـفـــوظ
لــوح محـفــوظ
صفحه‌ی است که قرآن نیز در آن ثبت شده است.
و در آن دانش خداوند یا
برنامه‌های هدفمند خدا مهندسی شده است. و بلکه قرآن همان لوح محفوظ است
به
آیه 59 انعام دقت فرمائید:وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا
إِلَّا هُوَ وَیَعْلَمُ مَا فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن
وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا
رَطْبٍ وَلَا یَابِسٍ إِلَّا فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ. کلیدهای غیب، تنها نزد
اوست؛ و جز او، کسی آنها را نمی‌داند. او آنچه را در خشکی و دریاست
می‌داند؛ هیچ برگی (از درختی) نمی‌افتد، مگر اینکه از آن آگاه است؛ و نه
هیچ دانه‌ای در تاریکیهای زمین، و نه هیچ تر و خشکی وجود دارد، جز اینکه در
کتابی آشکار [= در کتاب علم خدا] ثبت است. و آیه 9 سوره حجر که می فرماید:
انا نحن نزلنا الذکر ونحن له لحافظون(حافظ اسم فاعل یعنی نگه دارنده
ومراقب. محفوظ اسم مفعول یعنی نگهداری شده از گزند چپاول)ما قرآن را نازل
کردیم؛ و ما بطور قطع نگهدار آنیم ! بدیهی است که محفوظ بودن قرآن از
دسترسی فرصت طلبان و ناپاکان ملاک است. (حوزه فهم و درک و تفسیر و تاویل
و...= هرکسی نمی تواند به دانشهای آن واقف شود و اینکه هیچکس هم توانایی
اختلال در متن آن ندارد.) این کتاب از دستکاری محفوظ است در تفسیر پرتوی از
قرآن مرحوم طالقانی جز سی ام جلد آخر صفحه 320 دیدم که فرمود: نکره (نا
مشخص بودن) آمدن لوح قرائتی است که مقصود از لوح هر صفحه ی نامعینی است که
قرآن نازل شده در آن ضبط و نوشته شود خواه صفحه ذهن حافظین یا اوراق
کاتبین... مرحوم استادم می فرمود که این لوح صفحه ذهن ناخودآگاه
حافظ قرآن است و اوراق نوشته شده ی نامشخص... که کسی نمی تواند در فهم دقیق
آن غور کند مگر اذهان پاکان منزه از خطا و خود جبرئیل و نبی اکرم و ائمه
اطهار که هر کدام ولی عصر خود هستند. هر دو نظر شبیه هم هستند چه شیعه چه
سنی. البته بعضی از نگاهها هم این است که قرآن هم بخشی از لوح
محفوظ است. به این مفهوم که کتاب آشکار علم خدا چیزی غیر از قرآن است که
این نظر هم قابل رد شدن نیست. اما اثباتش هم بر میگردد به این آیه ازسوره
بروج آیه22 که واژه لوح محفوظ در آن بکار گرفته شده است.والله من ورائهم
محیط بل هو قرآن مجید فی لوح محفوظالف : احاطه خدا بر همه امور ب:عظمت
قرآن. عدم جادو و دروغ بودن آن (عدم دستکاری بشردرآن) ج: ( قرآنی) که در
لوح محفوظ جا دارد:
با نگاه:
1- لوح همان کل صفحات و اوراق کتاب و یا مانیتور ذهن حافظ قرآن است و یا صفحه اول تا آخر قرآن است که تمام مطالب در آن مضبوط است.
.2- قرآن غیر قابل دستکاری است.
3-
قرآن برنامه کامل خدابرای بشر و محیط و حواشی آن است. که تمام این برنامه
برای بشرگشاده نیست. و با گذشت زمان وتفسیر راسخان قابل شرح و درک است
4-
چون کسی غیر از اولیای کامل، کسی از بطن‌ها و پیچیدگی های قرآن باخبر نیست
بنا براین نظر دوم هم در شکم و بطن نظر اول رشد میکند یعنی بازهم قرآن است
که باید به کمک این نظریه بیاید.کتاب مرقوم، لوح محفوظ ، ذکر، بیان،
فرقان، و ... هم از اسامی قرآن است.
برخی از اسناد و نگاهها:1
- ترجمه
رهنما، ج4، ص: 520 مقتدر، و اینجا احاطه بمعنى اقتدار و قهر است.
یعنى: از
قبضه قدرت او بیرون نیستند، و از او نتوانند گریختن. در پایان سوره بوصف
قرآن پرداخت و گفت:این کتاب که بر تو فرود مىآوریم قرآنى شریف و بزرگوار
است، و در لوحى است نگاه داشته از دستبرد شیاطین، که فرشتگان آنرا نگاه
مىدارند. و برخى از متکلمان گفتند: لوح چیزى است که فرشتگان بر آن آشکار
میشوند و آنرا میخوانند و چون اخبار و آثار هم بوجود لوح وارد شده، تصدیق
بدان واجب است، و خدا داناتر است. (تفسیر کبیر، ج 31، ص 7- 126 تفسیر ابو
الفتوح، ج 12، ص 51- 148 تفسیر طبرى، ج 31، ص 140- 139). (85) سورة البروج
مکیّة و آیاتها ثنتان و عشرون
2 - تفسیر روان جاوید، ج5، ص: 371 مجید صفت
خداوند است نه عرش چون مجید بکسر نیز قرائت شده و بنابر آن صفت عرش است
بمعناى رفیع و هر چه را اراده فرماید ایجاد میشود بدون درنگ و مانع و رادع و
براى گوشزد کفّار مکّه و تسلیت خاطر پیغمبر اکرم و اهل ایمان اخیرا اشاره
بقصه قوم فرعون و ثمود فرموده که هر یک از عساکر شیطان و کفر و طغیان بودند
و بمراتب اقوى و اکثر از اهالى مکّه و خداوند آنها را بقهر و غضب خود
نابود فرمود و پیغمبران خود را غالب و مظفّر و منصور گردانید با اینها هم
بالآخره همین معامله را خواهد فرمود ولى چیزى که هست اینها جز در خط تکذیب
پیغمبر خودشان در طریقى سیر نمیکنند و ابدا بفکر تحصیل حق و حقیقت نیستند و
خداوند هم بقدرت خود بر آنها احاطه دارد و از انتقام او نمیتوانند فرار
نمایند و کلمه وراء یا بمعناى اطراف است اعمّ از پس و پیش که معناى اصلى
آنست یا بمعناى پشت که شایع است براى اشاره بآنکه آنها پشت بخدا نمودهاند و
متوجه بحق نیستند ولى خدا بر آنها تسلّط دارد و در هر حال عقیده آنها در
باب قرآن که شعر یا سحر یا افسانه پیشینیان است هم باطل و فاسد است بلکه آن
قرآن شریف کریم عظیم است که در الفاظ و معانى و نظم و اسلوب مثل و مانند
ندارد و محفوظ است از تغییر و تبدیل و نوشته شده در لوحى که محفوظ است نزد
خداوند و کسى از آن اطلاع ندارد و بعضى محفوظ برفع بنابر آنکه صفت دیگرى
براى قرآن باشد قرائت نمودهاند ولى قرائت مشهوره که جرّ است اقوى است چون
ظاهرا مراد همان لوح محفوظ معروف است اگر چه قرآن فی نفسه هم محفوظ باشد از
هر گونه تصرّفى و گفتهاند آن امّ الکتاب است که تمام کتب آسمانى و قرآن
مجید از آن نسخه بردارى میشود و مستفاد از بعضى روایات آنست که آن در جانب
راست عرش است مواجه با اسرافیل و چون خداوند تکلّم فرماید اسرافیل متوجّه
بلوح گردد و کلام الهى را از آن اخذ و به أمناء وحى القاء مینماید و اللّه
اعلم بحقائق الامور در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق علیه السّلام نقل
نموده که کسیکه سوره و السّماء ذات البروج را در نمازهاى واجب خود قرائت
نماید آن سوره پیغمبران است و لذا محشر و موقف او با پیغمبران و شایستگان
خواهد بود و الحمد للّه على ما انعم و السّلام على نبیّه صلى اللّه علیه و
آله و سلّم
3- تفسیر عاملی، ج8، ص: 533 مىدهد. «قُرْآنٌ مَجِیدٌ- الخ» 21
فخر: یعنى قرآن خداى مجید و این توصیف قرآن که مجید است و در لوح محفوظ است
بالاترین دلدارى است براى پیغمبر که دست روزگار از آن کوتاه است و دگرگون
نخواهد شد و کلمهى «مَحْفُوظٍ» با رفع خوانده شده است تا صفت قرآن باشد و
با جر خوانده اند تا صفت لوح باشد و مقصود از محفوظ ممکن است از دست
ناپاکان باشد مثل «لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» یا از اطّلاع
آفریدگان بر آن جز ملائکه ى مقرّبین یا از دستبرد آدمیان و تغییر آن محفوظ
باشد. بعضى متکلّمین گفته اند لوح چیزى است که براى ملائکه نمودار مىشود و
مىخوانند
4- تفسیر جامع، ج7، ص: 384 ...را تکذیب میکنند البته ایشان را
نیز مانند پیشینیان عذاب و هلاک خواهیم کرد و آنها از قبضه قدرت ما بیرون
نتوانند رفت و گریزى بر ایشان نخواهد بود این کتاب که بر تو نازل کردهایم
قرآنى است شریف و بزرگوار که در لوحى نوشته شده و آن لوح را فرشتگان نگاه
میدارند- ابن عباس از پیغمبر اکرم روایت کرده فرمود لوح محفوظ لوحى است از
در سفید طول آن بمقدار بعد زمین است بآسمان و عرضش از مشرق تا مغرب و
کنارههاى آن از یاقوت است و قلم آن از نور یکطرف آن بطرف راست عرش و طرف
دیگر بر جبهه اسرافیل است هر گاه پروردگار وحى و تکلم میفرماید آن طرف زده
میشود بر جبهه اسرافیل و او نگاه میکند بلوح و میرساند آن را به جبرئیل و
جبرئیل به پیغمبران میرساند
5- تفسیر الکاشف، ج7، ص: 548 (فِی لَوْحٍ
مَحْفُوظٍ) من التحریف مصون من التغییر و التبدیل .. و للمفسرین کلام طویل و
عریض حول اللوح المحفوظ، و نحن غیر مسؤولین عن تحدیده و معرفة حقیقته .. و
الراسخون فی العلم یؤمنون بالغیب المحجوب، و یحجمون عن الشروح و التفاصیل.
6- برگزیده تفسیر نمونه، ج5، ص: 461 حیات آدمى هستند، در هم کوبید! (آیه
19)- در این آیه مىافزاید: «ولى کافران پیوسته در تکذیب حقند» (بل الذین
کفروا فى تکذیب).چنان نیست که نشانههاى حق بر کسى مخفى و پنهان باشد،
لجاجت و عناد اجازه نمىدهد که بعضى راه را پیدا کنند، و در طریق حق گام
بگذارند.تعبیر به «بل» که به اصطلاح براى اضراب (عدول از چیزى به چیز دیگر)
است گوئى اشاره به این است که این گروه مشرک از قوم فرعون و ثمود هم بدتر و
لجوجترند، دائما مشغول تکذیب و انکار قرآنند. (آیه 20)- ولى آنها باید
بدانند که «و خداوند به همه آنها احاطه دارد» و همه در چنگال قدرت او هستند
(و الله من ورائهم محیط).اگر خدا به آنها مهلت مىدهد نه به خاطر عجز و
ناتوانى است، و اگر آنها را سریعا مجازات نمىکند نه به خاطر این است که از
قلمرو قدرتش بیرونند. (آیه 21)- در این آیه مىافزاید: اصرار آنها در
تکذیب قرآن و نسبت آن به سحر و کهانت و شعر بیهوده است این آیات، سحر و
دروغ نیست «بلکه قرآن با عظمت است ...» (بل هو قرآن مجید).محتوایش عظیم و
گسترده، و معانیش بلند و پرمایه است، هم در زمینه معارف و اعتقادات، و هم
اخلاق و مواعظ و هم احکام و سنن. (آیه 22)- «که در لوح محفوظ جاى دارد» (فى
لوح محفوظ). و دست نااهلان و شیاطین و کاهنان هرگز به آن نمىرسد، و از
هرگونه تغییر و تبدیل و زیاده و نقصان بر کنار مىباشد.بنابر این اگر
نسبتهاى ناروا به تو مىدهند، و شاعر و ساحر و کاهن و مجنونت مىخوانند،
هرگز غمگین مباش، تکیهگاه تو محکم، راهت روشن، و پشتیبانت قدرتمند و
تواناست.منظور از «لوح» در اینجا صفحهاى است که قرآن مجید بر آن ثبت و ضبط
شده است ولى نه صفحهاى همچون الواح متداول در میان ما، بلکه در تفسیرى از
برگزیده تفسیر نمونه، ج5، ص: 462 ، ابن عباس آمده است «لوح محفوظ» طولش
به اندازه فاصله زمین و آسمان! و عرضش به اندازه فاصله مغرب و مشرق است! و
اینجاست که به نظر مىرسد که لوح محفوظ همان صفحه علم خداوند است که شرق و
غرب عالم را فرا گرفته، و از هرگونه دگرگونى و تحریف مصون و محفوظ است.7-
ترجمه المیزان، ج20، ص: 426روایات دیگرى نیز هست که از محل وقوع این
داستان ساکت است.و در تفسیر قمى در ذیل آیه" بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ فِی
لَوْحٍ مَحْفُوظٍ" آمده که: لوح محفوظ دو طرف دارد، یک طرفش بر سمت راست
عرش بر پیشانى اسرافیل است که هر وقت خداى تعالى سخن از وحى مىکند لوح به
پیشانى اسرافیل مىزند، و اسرافیل در لوح نظر مىکند، و آنچه را در لوح
مىبیند به جبرئیل وحى مىکند «1».و در الدر المنثور است که ابو الشیخ و
ابن مردویه از ابن عباس روایت کرده‌اند که گفت: رسول خدا (ص) فرمود خداى
تعالى لوحى از در سفید خلق کرد که دو جلد آن از زبرجد سبز است، و خطوط آن
از نور است که روزى سیصد و شصت بار بدان توجه مىکند، و با آن لحظهها،
زنده مىکند، مىمیراند، خلق مىکند، رزق مىدهد، عزیز مىکند، ذلیل
مىسازد، و هر چه مىخواهد مىکند «2».مؤلف: روایات در صفت لوح بسیار زیاد و
مختلف است که در باره همه آنها باید دانست که جنبه تمثیل دارد، یعنى امور
معنوى را با لسان مادى مجسم ساختهاند..8- تفسیر ابن عربی، ج2، ص: 422
مُحِیطٌ یسع کل شیء و هم حصروه فی شاهدهم و ما شاهدوا إحاطته فلذلک أنکروا
بَلْ هُوَ أی: هذا العلم قُرْآنٌ جامع لکل العلوم مَجِیدٌ لعظمته و
إحاطته.فِی لَوْحٍ هو القلب المحمدی مَحْفُوظٍ عن التبدیل و التغییر و
إلقاء الشیاطین بالتخییل و التزویر هذا إذا حمل الیوم الموعود على القیامة
الکبرى، فأما إذا أوّل بالصغرى فمعناها: الروح ذات الأبدان للأرواح
کالأبراج أو الحواس فإنها تخرج منها کالحمام من البروج و شاهد لعلمه و ما
عمل. و جواب القسم لیهلکنّ البدنیون، قتل أصحاب الأخدود، أی: أهلک القوى
النفسانیة الملازمة لأخدود البدن إذ هم علیها عاکفون و هم على ما یفعلون
بمؤمنی القوى الروحانیة من الاستیلاء علیهم و حجبهم عن مقاصدهم الشریفة و
کمالاتهم النفیسة و استعبادهم فی أهوائهم و شهواتهم شهود بألسنة أحوالهم و
ما أنکر هذه القوى المحجوبة عن الکمالات المعنویة من الروحانیین إلا
الإیمان باللّه المجرّد عن الأین و الجهة الغالب على المحجوبین بالقهر
الحمید المنعم على المهتدین بالهدایة المحتجب بظواهر ملک السموات و الأرض
الشهید الظاهر على کل شیء. إن هؤلاء الفاتنین بالاستیلاء و الاستخدام
لمؤمنی العقول و مؤمنات النفوس ثم لم یرجعوا بالریاضة و اکتساب الملکات
الفاضلة و الانقیاد لهم فلهم عذاب جهنم الآثار و الطبیعة و عذاب حریق الشوق
إلى المألوفات مع الحرمان عنها9- تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج8، ص:
367حدثنا أبی حدثنا علی بن محمد الطنافسی حدثنا أبو بکر بن عیاش عن أبی
إسحاق عن عمرو بن میمون قال: مر النبی صلّى اللّه علیه و سلّم على امرأة
تقرأ هَلْ أَتاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ فقام یستمع فقال: «نعم قد جاءنی».و
قوله تعالى: بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ أی هم فی شک و ریب و
کفر و عناد وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِیطٌ أی هو قادر علیهم قاهر لا
یفوتونه و لا یعجزونه بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ أی عظیم کریم فِی لَوْحٍ
مَحْفُوظٍ أی هو فی الملأ الأعلى محفوظ من الزیادة و النقص و التحریف و
التبدیل.قال ابن جریر «1»: حدثنا عمرو بن علی، حدثنا قرة بن سلیمان، حدثنا
حرب بن سریج، حدثنا عبد العزیز بن صهیب عن أنس بن مالک فی قوله تعالى: بَلْ
هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ قال: إن اللوح المحفوظ الذی
ذکر اللّه بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ فی جبهة
إسرافیل.و قال ابن أبی حاتم: حدثنا أبی، حدثنا أبو صالح، حدثنا معاویة بن
صالح أن أبا الأعبس هو عبد الرّحمن بن سلمان قال: ما من شیء قضى اللّه:
القرآن، فما قبله و ما بعده إلا و هو فی اللوح المحفوظ، و اللوح المحفوظ
بین عینی إسرافیل لا یؤذن له بالنظر فیه.و قال الحسن البصری: إن هذا القرآن
المجید عند اللّه فی لوح محفوظ ینزل منه ما یشاء على من یشاء من خلقه، و
قد روى البغوی من طریق إسحاق بن بشر: أخبرنی مقاتل و ابن جریج عن مجاهد عن
ابن عباس قال: إن فی صدر اللوح لا إله إلا اللّه وحده، دینه
الإسلام__________________________________________________ (1) تفسیر
الطبری 12/ 531.10- تفسیر خسروی، ج8، ص: 522 آراستند بتو رسیده است؟18-
(بیاد آور یا محمّد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) حدیث فرعون و قوم ثمود
را (که چگونه تکذیب انبیاء کردند و چگونه دچار عذاب شدند و چگونه انبیاء
صبر کردند و چگونه بر آنها پیروز گشتند پس تو هم مانند آنان صبور باش و
شکیبائى داشته باش تا موقع پیروزى تو فرا رسد).19- بلى کافران (یعنى مشرکین
قریش) هم در تکذیب تو و قرآن (از آنچه موجب اعتبار است اعراض کرده‌اند و
بآنچه موجب کفر و طغیان است رو کرده‌اند).20- و خداوند از اطراف بر آنها
احاطه دارد (و در قبضه خدا و سلطنت او هستند و مانند محاصره شدهاى که از
هر جانب احاطه گشته نجات و فرار براى آنها مقدور و ممکن نیست).21- (قرآن
چنان نیست که آنها میگویند و شعر و کهانت و سحر نیست) بلکه قرآن شریف عظیم،
بسى گرامى است (قدرش خطیر و مقامش عظیم و خیرش جلیل است معانى جلیله و
دلائل نفیسه بخلق عطا میکند و تمامش حکمت است و حکم بر سه صورت است که
چهارمى براى آن نیست (آنرا معنى است که عمل بآن شخص را مجتبى و متقى
میسازد- و موعظهاى است که دل را براى عمل بحق نرم میسازد- و حجّتى که منجر
به تمیز حق از باطل در علم دین یا دنیا میشود و علم دنیا اشرف است و تمام
موجود در قرآن است).22- در لوحى است که محفوظ از تغییر و تبدیل و افزایش و
کاهش است و یا آنکه محفوظ عند اللّه است و آن امّ الکتاب است
11 - تفسیر
نوین، متن، ص: 127 [تفسیر آیه 20]21- وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِیطٌ
«1»- لفظ «وراء» هم پیش روى و هم پشتسر معنى میدهد، یعنى خداوند بعلم و
قدرتش از همه طرف، از جلو و عقب آنها را فرا گیرنده است و بر آنها تسلط
دارد. [تفسیر آیه 21]22- بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ «2» 23- فِی لَوْحٍ
مَحْفُوظٍ «3». یعنى اگر قریش نسبتهاى ناروا بتو و قرآنت میدهند، دلتنگ و
اندوهگین مباش اگر ترا ساحر و شاعر میخوانند عظمت و اهمیت وحى تو بقدرى
استکه این یاوهگوئیها نه از قدر آن میکاهد و نه از مقدار آن چیزى کسر
میکند و نابود میسازد بلکه آن وحى گرامى قرآنى است با مجد و عظمت که بوسیله
فرشتگان در لوح محفوظ نگاهدارى میشود و تغییر و تبدیل در آن راه پیدا
نمیکند.و شیاطین را دسترسى بآن نیست. وظیفه ما باور داشتن لوح محفوظ است. و
فایده این باور، توجه بعظمت بیمانند و جاودانى بودن و حقانیت این وحى الهى
است ولى حقیقتش بر ما مجهول است و چه بسیار اموریکه میدانیم که هست ولى
نمیدانیم که چیست.__________________________________________________ (1)
یعنى آنها محدود و محاط بقدرت و علم پروردگارند که هم از حیطه اقتدار و
تسلط الهى نمیتوانند خارج شوند و هم کوچکترین عملى حتى اندیشه ای را
نمی توانند از او پنهان بدارند. این عبارت تمثیلى است براى تسلط و احاطه
کامل پروردگار بر آنها هم چنانکه هرگاه مرد نیرومند و بسیار توانائى گنجشک
ضعیفى را در جلو خود داشته باشد از پشت سر بر او تسلط و احاطه دارد و گنجشک
در قبضه قدرت او است. [.....] (2) و (3) بعضى لفظ قرآن را باضافه به مجید
خواندهاند، با این قرائت مجید صفت پروردگار خواهد بود و نیز محفوظ را برفع
قرائت کرده‌اند که صفت قرآن خواهد بود و ترجمه دو آیه با این قرائت چنین
میشود «بلکه آن، قرآن خداوند با مجد و عظمتى استکه محفوظ از تصرف و تحریف و
نگهداشته در لوح است»12 - مفاتیح الغیب، ج31، ص:117بَلْ هُوَ قُرْآنٌ
مَجِیدٌ و فیه مسائل:المسألة الأولى: تعلق هذا بما قبله، هو أن هذا القرآن
مجید مصون عن التغیر و التبدل، فلما حکم فیه بسعادة قوم و شقاوة قوم، و
بتأذی قوم من قوم، امتنع تغیره و تبدله، فوجب الرضا به، و لا شک أن هذا من
أعظم موجبات التسلیة.المسألة الثانیة: قرئ: قُرْآنٌ مَجِیدٌ بالإضافة، أی
قرآن رب مجید، و قرأ یحیى بن یعمر (فی لوح) و اللوح الهواء یعنی اللوح فوق
السماء السابعة الذی فیه اللوح المحفوظ، و قرئ (محفوظ)/ بالرفع صفة للقرآن
کما قلنا: إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ
[الحجر: 9].المسألة الثالثة: أنه تعالى قال هاهنا: فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ و
قال فی آیة أخرى: إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ
[الواقعة: 77، 78] فیحتمل أن یکون الکتاب المکنون و اللوح المحفوظ واحدا ثم
کونه محفوظا یحتمل أن یکون المراد کونه محفوظا عن أن یمسه إلا المطهرون،
کما قال تعالى: لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ [الواقعة: 79] و یحتمل
أن یکون المراد کونه محفوظا من اطلاع الخلق علیه سوى الملائکة المقربین و
یحتمل أن یکون المراد أن لا یجری علیه تغییر و تبدیل.المسألة الرابعة: قال
بعض المتکلمین إن اللوح شیء یلوح للملائکة فیقرءونه و لما کانت الأخبار و
الآثار واردة بذلک وجب التصدیق، و اللّه سبحانه و تعالى أعلم، و صلى اللّه
على سیدنا محمد و على آله و صحبه و سلم. 13- تفسیر نور الثقلین، ج5، ص:
549 32- فی تفسیر علی بن إبراهیم و فی روایة أبى الجارود عن أبى جعفر علیه
السلام فی قوله ذا العرش المجید فهو الله الکریم المجید حدثنی أبى عن أحمد
بن النضر عن عمرو بن شمر عن جابر عن أبى عبد الله علیه السلام قال: بینا
رسول الله صلى الله علیه و آله جالس و عنده جبرئیل إذا حانت من جبرئیل نظرة
قبل السماء الى أن قال: قال جبرئیل علیه السلام:ان هذا إسرافیل صاحب الرب و
أقرب خلق الله منه، و اللوح بین عینیه من یاقوتة حمراء، فاذا تکلم الرب
تبارک و تعالى بالوحی ضرب اللوح جبینه فنظر فیه ثم ألقاه إلینا نسعى به فی
السموات و الأرض.33- و فیه قال على بن إبراهیم فی قوله: بَلْ هُوَ قُرْآنٌ
مَجِیدٌ فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ قال: اللوح المحفوظ، له طرفان، طرف على یمین
العرش على جبهة إسرافیل فاذا تکلم الرب جل ذکره بالوحی ضرب اللوح جبین
إسرافیل. فنظر فی اللوح فیوحى بما فی اللوح الى جبرئیل علیه السلام.34- فی
أمالی الصدوق (ره) باسناده الى محمد بن یعقوب النهشلی قال:حدثنی على بن
موسى الرضا علیه السلام عن أبیه عن موسى بن جعفر عن أبیه جعفر بن محمد عن
أبیه محمد بن على عن أبیه على بن الحسین عن أبیه الحسین بن على عن أبیه على
بن أبى طالب علیهم السلام عن النبی صلى الله علیه و آله و سلم عن جبرئیل
عن میکائیل عن إسرافیل عن الله جل جلاله و نقل حدیثا طویلا.و باسناده الى
على بن بلال عن على بن موسى الرضا عن موسى بن جعفر عن جعفر بن محمد عن محمد
بن على عن على بن الحسین عن الحسین بن على عن على (تفسیر نور الثقلین،
ج5، ص: 549 ) بن ابى طالب علیهم السلام عن النبی صلى الله علیه و آله عن
جبرئیل عن میکائیل عن إسرافیل علیهم السلام عن اللوح عن القلم قال: یقول
الله عز و جل: ولایة على بن أبى طالب حصنی فمن دخل حصنی امن من ناری.35- فی
کتاب المناقب لابن شهر آشوب العقد، کتب ملک الروم الى عبد الملک: أکلت لحم
الجمل الذی هرب علیه أبوک من المدینة لأغزونک بجنود مأة ألف، و مأة ألف و
مأة ألف، فکتب عبد الملک الى الحجاج ان یبعث الى زین العابدین علیه السلام و
یتوعده و یکتب الیه ما یقول ففعل فقال على بن الحسین: ان لله لوحا محفوظا
یلحظه فی کل یوم ثلاثمأة لحظة لیس منها لحظة واحدة الا یحیى فیها و یمیت و
یعز و یذل و یفعل ما یشاء، و انى لأرجو أن یکفیک منها لحظة واحدة، فکتب بها
الحجاج الى عبد الملک فکتب عبد الملک بذلک الى ملک الروم، فلما قرأه قال:
ما خرج هذا الا من کلام النبوة
14- تفسیر آسان، ج18، ص: 239 ذو العرش
المجید- کلمه (الْمَجِیدُ) بنا بقولى صفت کلمه عرش است. و صاحب یک چنین عرش
با این مجد و عظمت خدا میباشد. عرش و قرآن بقدرى اهمیت دارند که خداى
سبحان آنها را به لفظ مجید توصیف نموده است. چنانکه در آخر همین سوره خواهد
آمد-
16- فَعَّالٌ لِما یُرِیدُ- قدرت پروردگار بقدرى است که هر ارادهاى
بکند آنرا انجام میدهد. و هیچ قدرتى نمیتواند از اراده خدا جلوگیرى کند، پس
بر موجودات لازم است از هر نظر تسلیم اراده خدا باشند- مؤلف.آیه 18- 22-
هَلْ أَتاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ کلمه (هَلْ) در اینجا استفهام تقریرى است.
کلمه (أَتاکَ) خطاب به پیامبر اعظم اسلام صلّى اللّه علیه و آله میباشد.
یعنى یا محمّد (ص) آیا نه چنین است که خبر سپاههان بتو رسیده است
18-
فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ- در این آیه صاحبان سپاه را معرفى میکند و
مىفرماید: منظور از آن سپاهها سپاه فرعون و ثمود است
19- بَلِ الَّذِینَ
کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ- یعنى با اینکه فرعون و ثمود با آن همه قدرت و سپاه
نابود شدند باز هم کفار دست از تکذیب تو و قرآن بر نمىدارند. در صورتى که
قدرت کفار با قدرت فرعون و ثمود قابل قیاس نیست
20- وَ اللَّهُ مِنْ
وَرائِهِمْ مُحِیطٌ- ضمیر کلمه (وَرائِهِمْ) به کفار برمیگردد. یعنى و حال
آنکه قدرت و نیروى پروردگارى بنحوى بر آنان احاطه دارد که ممکن نیست
بتوانند فرار کنند و از کیفر کردارشان رهائى یابند 21- بَلْ هُوَ قُرْآنٌ
مَجِیدٌ از مفهوم این آیه شریفه استفاده میشود: کفارى که در آیه- 19- به
آنان اشاره شد قرآن مجید را تکذیب مینمودند. لذا این آیه تکذیب ایشانرا
تکذیب میکند و میفرماید: اینطور نیست که آن کفار میگویند. بلکه این قرآن
داراى مجد و کرامت است 22- فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ- یعنى قرآن مجید در لوحى
میباشد که از هر نظر محفوظ است. یعنى نه چیزى از آن ناقص میشود، و نه چیزى
به آن اضافه میگردد- مؤلف.پایان سوره بروج15
- تفسیر الجلالین، ص: 594
اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِیطٌ لا عاصم لهم منهبلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ
عظیمفِی لَوْحٍ هو فی الهواء فوق السماء السابعة مَحْفُوظٍ بالجر من
الشیاطین و من تغییر شیء منه طوله ما بین السماء و الأرض و عرضه ما بین
المشرق و المغرب و هو من درة بیضاء قاله بن عباس رضی الله عنهما
16- انوار
درخشان، ج18، ص: 77 وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِیطٌ:بیان احاطه و سعه
قدرت ساحت پروردگار بر کفار و بت پرستان و مبنى بر تسلیت خاطر رسول صلّى
اللّه علیه و آله است که هر یک از آنان را بسوى طریق و هدفى که برگزیدهاند
سوق میدهد و هرگز لحظه اى از حیطه قهر کبریائى او خارج و ایمن نخواهند بود
و بقیام دعوت رسول اسلام صلّى اللّه علیه و آله نیز ضرر و زیانى
نخواهند رسانید.
بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ:نظر به این
که کفار و بت پرستان در مقام تکذیب نزول آیات کریمه قرآنى از جانب
پروردگار برمی آ یند و بدان اصرار میورزند و سبب مبارزه با دعوت رسول صلّى
اللّه علیه و آله نیز انکار آیات قرآنى است آیه تأکید نموده که آیات قرآنى
صاحب مجد و عظمت ذاتى و از ساحت کبریائى صدور یافته و برسالت امین وحى
جبرئیل علیه السّلام هر یک از آیات براى رسول قرائت شده و بقلب نورانى خود
آیات را تلقى نموده در صورتى که در مقامات علمى پروردگار ثابت و محفوظ بوده
و هرگز شائبه بطلان و کذب در آن نخواهد بود و نیز ایمن است از اینکه مورد
تحریف و تغییر قرار گیرند
17- أنوار التنزیل و أسرار التأویل، ج5، ص: 303
وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِیطٌ لا یفوتونه کما لا یفوت المحاط المحیط.
[سورة البروج (85): الآیات 21 الى 22]بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ (21) فِی
لَوْحٍ مَحْفُوظٍ (22)بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ بل هذا الذی کذبوا به کتاب
شریف وحید فی النظم و المعنى، و قرئ «قرآن مجید» بالإضافة أی قرآن رب
مجید.فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ من التحریف، و قرأ نافع مَحْفُوظٍ بالرفع صفة لل
قُرْآنٌ، و قرئ «فی لوح» و هو الهواء یعنی ما فوق السماء السابعة الذی فیه
اللوح.عن النبی صلّى اللّه علیه و سلم «من قرأ سورة البروج أعطاه اللّه
بعدد کل جمعة و عرفة تکون فی الدنیا عشر حسنات». 18- 313- [الحاکم
النیسابوری] حدّثنی علی بن عیسى الحیری، حدّثنا ابراهیم بن أبی طالب،
حدّثنا ابن أبی عمر حدّثنا سفیان، عن أبی حمزة الثمالی، عن سعید بن جبیر،
عن ابن عبّاس رضی اللّه عنهما قال: إنّ ممّا خلق اللّه للوحا محفوظا من
درّة بیضاء دفّتاه من یاقوتة حمراء قلمه نور و کتابه نور ینظر فیه کل یوم
ثلاثمائة و ستّین نظرة أو مرّة ففی کلّ مرّة منها یخلق و یرزق و یحیی و
یمیت و یعزّ و یذلّ و یفعل ما یشاء فذلک قوله: کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی
شَأْنٍ.19- و أخرج عبد بن حمید فی مسنده و أبو یعلى بسند ضعیف عن أبى سعید
الخدری قال قال رسول الله صلى الله علیه و سلم ان بین یدی الرحمن تبارک و
تعالى للوحا فیه ثلاث مائة و خمس عشرة شریعة یقول الرحمن و عزتی و جلالی لا
یجیئنی عبد من عبادی لا یشرک بى شیأ فیه واحدة منکن الا أدخلته الجن...
