ناسخ و منسوخ ۲

ناسخ ومنسوخ
با گذشت زمان و گذر مقتضیات زمانی واقلیم های متنوع جغرافیایی و اجتماعی وفرهنگی، قوانین وپدیده ها دچار انسداد شده و دست وپا گیر می شوند و برای همین  فناوری های جدید و قوانین نو بنیانی به وجود می آید که پدیده ها وفناوری ها و قوانین قبلی را نسخ و کامل می کند.
منسوخ شدن در واقع بلوغ و تکامل گرایی تدریجی است و راهکار و پاسخ روشنی برای نا کارآمدی پدیده ها و قوانین و فناوری ها است.
مثلا؛ نسل اول تلفن های بی سیمی و گوشی های همراه قابلیت هایی داشتند که تلفن های ثابت نداشتند وسپس ظهور بلوتوث در گوشی ها و قابلیت های جدید و رفته رفته و به تدریج نسل گوشی های جدید با قابلیت های نو توانستی است نسل های قبلی خود را منسوخ نماید و همچنان فناوری های جدید در حال منسوخ سازی  نسل های پیشین خود است
وهمینطور قوانین وپدیده ها نیز قابلیت های جدیدی را مطالبه می کنند که قوانین سابق را منسوخ می نماید.
وبا استناد به نسل های پیشین خود توانسته اند ظهور یابند.
سنت های الهی نیز اینچنین بوده است که در ماموریت برای رسالت پیامبران الهی ۱۲۴ هزار پیامبر در اقوام مختلف برگزیده شده اند. که گاه همزمان بایکدیگر مبعوث شده ولی اغلب  یکدیگر را منسوخ نموده اند.وبلوغ وتکامل بالاتری را نسبت به انبیای پیشین برای پیروان خود به ارمغان گذاشته اند.
چنانچه جناب مولانا فرمود؛
چون که صد آید نود هم پیش ماست
نام احمد نام جمله انبیاست.
برخی از آیات قرآن نیز مشمول این فرایند قرار گرفته ودچار نسخ گردیده وتغییر وضعیت داده اند.و آیات جدیدی جایگزین متن سابق شده و احکام را با توجه به مقتضیات زمانی به بلوغ کشانده و دچار دگرگونی نموده اند.و حکم قبلی از درجه اعتبار  برای اجرا ساقط می گردد.
خداوند دراین باره می فرماید؛
مَا نَنسَخْ مِنْ آیةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیرٍ‌ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا ۗ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ‌ ﴿۱۰۶﴾ (ترجمه:هر حکمی را نسخ کنیم، یا آن را به [دست‌] فراموشی بسپاریم، بهتر از آن، یا مانندش را می‌آوریم؛ مگر ندانستی که خدا بر هر کاری تواناست؟ (بقره–۱۰۶)
مانند آیه نجوا ؛ دستورى که به مسلمانان در مورد دادن صدقه قبل از نجوا و گفتگوهاى درگوشى با پیامبر اکرم داده شده بود: «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَىْ نَجْویکُمْ صَدَقَةً»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید هنگامى که مى خواهید با پیامبر نجوا کنید پیش از نجوا، صدقه اى در راه خدا بدهید). (سوره مجادله، آیه 12)
این آزمونى بود براى مسلمانان که جز یک نفر ـ امام علی(علیه السلام) ـ به آن عمل نکرد و به زودى آیه ناسخ نازل شد و فرمود: «اَءَشْفَقْتُمْ اَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَىْ نَجْویکُمْ صَدقات فَاِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللهُ عَلَیْکُمْ فَاَقیمُوا الصَّلاةَ وَ اتُوا الزَّکوةَ وَ اَطیعُوا اللهَ وَرَسُولَهُ وَ اللهُ خَبیر بِما تَعْمَلُونَ»؛ (آیا ترسیدید فقیر شوید که از دادن صدقات، پیش از نجوا خوددارى کردید، اکنون که این کار را نکردید و خداوند توبه شما را پذیرفت نماز را برپا دارید و زکات را ادا کنید و خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید و [بدانید] خداوند از آنچه انجام مى دهید باخبر است). (سوره مجادله، آیه 13)
وسایر آیاتی که در قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی دچار نسخ شده اند‌.
قوانین وپدیده های دیگر نیز مشمول این بلوغ و تکامل قرار می گیرند وبه فرایند تکامل خود جامه ی عمل می پوشند.
ودر زندگی فردی واجتماعی مردم تاثیرات بهتری می گذارند.
اغلب انقلاب های بزرگ نیز این چنین هستند که با نسخ سازو کارهای پیشین به پویش کارآمدی سازمانی جدید وبلوغ  ارزشمند نزدیک و مسیر حرکت و رشد را پیموده و به عزت و رفاه اجتماعی کمک می کنند.
زندگی خصوصی ما نیز باید این گونه باشد که با خود سازی و پیمایش رفتارهای جدید، منِ سابق خود را منسوخ ساخته و انسان نو و کارآمد تر و بالغ تر و کار آمد تر وتاثیر گذارتری از خود به جای بگذاریم وبه رستگاری وعزت وآرامش نزدیک تر باشیم.

والی الله المصیر
حمید رضا ابراهیم زاده 
دهم مرداد۱۴۰۴

 

 

 

تمامی حقوق مربوط به این اثر در انحصار مولف محفوظ می باشد.